Labor #2 Klänge aus dem Orient

Reiche mir die Blutorange
Mit dem süßen Zauberdufte,
Sie die, von den schönsten Lippen,
Ihre Nahrung hat geraubt.

Sagt ich es nicht? o Maimuna!
Flehend! Händeringend! knieend! –
Sagt ich es zu sieben Mahlen,
Nicht zu tausend Mahlen dir?

»Laß, o Fürstinn, diese Liebe!
Laß von dieser dunklen Liebe!
Dir die ganze Brust versengend,
Unheil bringend und Gefahr.

Daß nicht merk' es der Kalife,
Er, der zornbereite Bruder,
Nicht den Dschafer dir verderbe,
Deinen hohen Barmekiden,
Nicht den Dschafer er verderbe,
Und dich selber Fürstin auch.«

Doch was ist die weise Rede
In dem liebentbrannten Herzen?
Wie das Winseln eines Kindleins
In der wuthentflammten Schlacht,
Wie ein linder Nebeltropfen
In dem flammenden Gebäude,
Wie ein Licht, vom Borde taumelnd,
In den dunklen OCEAN.

Einer Tänzerinn Gewande
Hüllen einer Fürstinn Glieder,
Um die Schultern Seide flattert,
In dem Arm die Zitter liegt.

O wie windet sie die Arme!
Hoch das Tambourin erschwingend,
O wie wogen ihre Schritte!
Ihre reizerblühten Glieder!
Daß der Barmekide glühend
Seine dunklen Augen birgt.

Sieben Jahre sind verronnen,
Sieben wonnevolle Jahre,
Zu den sieben drey und fünfe,
Und in den Gebirgen irrend
Zieht der Barmekiden Schaar.

Mütter auf den dürren Mäulern,
Blind geweint die schönen Augen,
In den Armen Kindlein, wimmernd
In die lagerlose Nacht.

Ueber Bagdads Thor ein Geyer,
Kreisend über Dschafers Scheitel,
Rauscht hinan, und rauscht vorüber,
Hat zur Nahrung nichts gefunden,
Als, in seiner Augen Höhlen,
Nur zwey kleine Spinnlein noch.

* Das Geschlecht der Barmekiden gehörte, zur Zeit des Kaliphats, zu den eldelsten, mächtigsten und zahlreichsten. Zuletzt war »Dschafer der Barmekide« Großvezier des Kaliphen Harun-al-Raschid, und sein Liebling. - Die Schwester des Kaliphen, Maimuna, fasste die glühende Leidenschaft für den schönen und edlen Mann, und da sie sich ihm auf keine andere Weise zu nähern wusste, betrat sie den Pallast in den Kleidern einer Tänzerin. - Die Folge dieser Zusammenkunft war ein Verhältniß, das, eine Reihe von Jahren verborgen geblieben, doch endlich zur Kenntniß des Kaliphen gelangte, und den Untergang des ganzen Geschlechts nach sich zog. - Dschafer ward hingerichtet, sein Kopf über eins der Stadthore Bagdads aufgesteckt, und sämmtliche Barmekiden, in die Wüste getrieben, unterlagen dort dem Hunger und Elende.

ناوليني حبَّةَ برتقالٍ مِنْ «دمِ الزُّغلول»

ذاتِ العطرِ السّاحرِ

تلكَ التي اختلَستْ رحيقَها

مِنْ أجملِ شَفتَيْن.

أَلَمْ أقلْ لكِ يا ميمونة

ألم أَتوسلْ إليكِ

ألم أَجثُ على رُكبتَيَّ

ألم أُحذّرْكِ

مرّاتٍ سبع

لا بلْ ألفَ مرّةٍ؟

„دعي هذا الحبَّ أَيّتها الأميرة

تخلَّيْ عن هذا الحبِّ الحالكِ

الذي سيحرقُ صدرَكِ

الذي يُنذرُ بالشّؤمِ والخطر

قبل أن يتفطّنَ إليهِ أخوكِ الخليفة

يستشيطُ غضَبًا

فيقضي على جعفر

ويقضي عليكِ يا أميرة“

لكن ما جدوى النُّصحِ لقلبٍ،

يلتهبُ عِشقًا

أَنّةُ طفلٍ صغيرٍ

في ساحةِ وغى

قطرةُ ندًى

في مبنًى يشتعل

خيطُ ضَوءٍ رفيع

مِنْ مَتْنِ سفينةٍ يترنّح

إلى عَرْضِ المحيطِ الدّاكن.

ثوبُ راقصةٍ

يلفُّ أطرافَ الأميرة

حريرٌ يُرفرفُ حولَ كتِفَيْها

في حُضنِها يدندنُ القَانُون.

للهِ درُّ ذراعَيْها

يتثنّيانِ

يرفعانِ الدّفَّ في الهواء!

أيُّ سحرٍ، أيُّ دلال!

يملآن عينَي البرمكي ولَهًا.

سنواتٌ سبعٌ ولّت

حبُّ وصالٍ وهناء

تلتها ثلاثٌ ثُمَّ خمسٌ

هامَ فيها آلُ برمكَ على وجهِ الأرض.

أمّهاتٌ فوق ظهور إبل هزيلة

عيونٌ جميلةٌ

أعماها البكاء

في أحضانِها أطفالٌ تئنُّ

ليالي تَيْهٍ

بِلا نهاية   

ولا مأوى.

نَسْرٌ يُحلِّقُ

فوقَ بوّابةِ بغداد

يحومُ حولَ رأسِ جعفر

يرفرفُ مُقتربًا

يرفرفُ مُبتعدًا

ليس في مَحجِرِعيني جعفر

غير عنكبوتين صغيرين.

Pass to me the blooded orange
With its sweet enchanted fragrance,
The fruit that stole its sustenance
From the lips most beautiful.

Didn’t I say so? oh Maimuna!
I pled! I wrang my hands! I knelt! –
Didn’t I tell you seven times,
Tell you, nay, a thousand times?

»Leave, my princess, leave this loving!
Bid farewell to this dark love!
It sears, it singes your whole breast,
Brings calamity and danger.

That the Caliph doesn’t notice,
He, your brother quick to anger,
Doesn’t ruin Ja’far for you,
Your beloved Barmakid,
That he doesn’t ruin Ja’far
And, my princess, you as well.«

But what is the wise injunction
To a heart inflamed with love?
Just the whimper of a child
On a furious battlefield,
Just a gentle drop of mist
Falling on a flaming building,
A lamp that tumbles from a ship
Into the darkness of the sea.

And the dancing girl’s costume 
Swirls around the princess’ limbs
Silk is flying round her shoulders
In her arms the zither sinks.  

Oh the way her arms are waving,
Swinging high the tambourine!
Oh the way her steps are weaving!
Her alluring limbs abloom
Make the glowing Barmekid to
Want to hide his darkest eyes! 

Seven years have disappeared, 
Seven years of bliss and joy,
To the seven three and five,
And high in the mountains errant 
Moves the horde of Barmekids.

Mothers now on skinny mules,
Blind with tears their pretty eyes,
Holding whimpering little children,
Moving through the restless night.

Above Baghdad’s gate a vulture
Circles over Ja’far’s skull, 
Sweeping in and sweeping over, 
Hadn’t found a thing to eat, 
But for two small spiders left there
In the sockets of his eyes.

Translation by Annie Rutherford, with Monika Rinck

آن پرتقال خونی را ارزانی­ام دار،

 که با عطر شیرین سکرآور

از زیباترین لب­ها

روزی­ ربوده است.

آه میمونه!  نگفتمت؟

به التماس! به استغاثه! به زانو!

نگفتمت هفت بار

بل هزار بار؟

«بگذر ، ملک زاده٬ از این عشق!

بگذر از این عشق تیره و تار!

سینه­سوزانِ

بلاخیزِ هلاکت­بار!

مباد آن که خلیفه  ظنش بَرَد

همان برادر هماره غضبناک،

تا کمر به نابودی جعفرت بندد

همان برمکی والامقامت را،

تا جعفر را به خاک بنشاند

و تو را نیز ملک زاده، به خاک سیاه.»

اما چه محلی دارد سخنِ عقل

در قلبی سوزان ز عشق؟

انگار ونگ طفلی

در هیاهوی خشم­آگین میدان رزم،

انگار شبنمی لطیف

بر بنای گرفتار شعله­های مهیب،

انگار تلاءلو نور تابیده از عرشه

بر اقیانوس تیره و تار.

جامه­ی رقاصه­ای

فتاده بر پیکر ملک زاده٬

بر شانه­ها حریرِ رقصان در باد٬

در دستان رُبابی.

آه ٬ چه پر پیچ و تاب دست­هایش!

چه پُرنوا٬ دایره زنگی چرخان٬ 

چه دلفریب٬ گام هایش!

چه لرزان٬ اندام دلربایش !

که برمکی سراپا اشتیاق را

به برتافتن چشمان سیاه وا می­دارد.

هفت سال سپری شده،

هفت سال کامجویی،

مضاف بر هفت، سه و پنج

ویلان و سرگردان در کوه و کوهساران

خیل برمکیان.

مادران بر کوهان اشتران تشنه­کام

چشم­های زیباشان کم­سو ز شُره­های اشک٬

هق­هق کنان، طفل در بغل

رهسپار شبی بی پناه.

بر فراز دروازه­ی بغداد کرکسی٬

چرخ زنان فراز فرق جعفر٬

پر می کشد به این سو٬ پر می زند  به آن سو،

طعمه­ای به چنگ نیاورده٬

مگر در دوکاسه چشم جعفر٬

دو عنکبوت خُرد.

Dirêjî min ’ke narinca xwînî

Bi wê bêhna şîrîn a efsûnî,

Ewa ku ji lêvên herî xweşik

Revandiye reng û çêja xwe.

Min j’te ra negot? Me’mûneyê!

Min xwe avêt tor û bextê te!

Ma min ji te ra ew heft caran,

Ma ne, hezar caran negot?

“Xatûnê, dev j’vê evînê berde,

Dev ji vê evîna bextreş berde,

Ku singê te disoje tevayî,

Bêwayîk, talûke jî pê ra.

Bila Xelîfe pê nehese

Ew, birayê li ber xezebê

Caferî li te neke jehr

Wî Barmekîyê te yê hêja

Caferî li te neke jehr

Û te, Xatûnê, te bixwe jî.“

Lê erê ka çi ye şîreta jîr

Ji bo dilên ji evînê peritî?

Mîna nûzenûza zarokekî

Li deşta cenga har û dijwar,

Wekî ku xunaveka mijê

Bibare ser xanîyekî arî,

Çira‘ka, sist li banê keştîkê

Bi tenê li zeryayên tarî.

Kirasê govendgêrekê li ser

Endamên xwe dinixême Xatûn

Hevrîşim dirije ser girmilan,

Hew di destê wê da ye qanûn.

Ax, çawa badide bazinan!

Def dijene û hildayî dest,

Wa, çawa dibe û tîne gavan!

Wê bejn û bala şox û şepal

Ku Barmekî sorbûyî rûgeş

Vedişêre çavên xwe yên reş.

Heft sal yekser bihurîn û çûn,

Heft salên ku şên û dilşa bûn,

Bi ser heftan da sisê û pênc,

Û di çiyayan da matmayî

Va, dikişe kerîyê Barmekî.

Dê li ser piştên hêştirên lawaz,

Kor kelegirî ew çavên spehî,

Li milan zarîna zar û zêçan

Ber bi şeva bêsitare va.

Li ser derê Bexdayê sîsarikek

Digere li ser qaqotê Caferî,

Geh difire di ber ra geh bi jor va,

Lê nedî wî ji xwarinê ra tu tişt,

Ne goşt, di şikeftên çavên wî da gişt,

Ji du tevnpîrikên piçûk pê va.

Uzat bana o kan portakalını
Sihirli rayihasını duyayım,
O yemiş ki en güzel dudaklardan
Çalıp almıştır leziz gıdasını.

Ama dememiş miydim? Ey Meymune!
Yalvarıp yakararak! diz çökerek! –
Dedim sana, dedim ya yedi defa
Demedim mi daha binlerce defa?

»Ey Prensesim, bu sevdadan geç artık!
Vazgeç artık bu karanlık sevdadan!
Yoksa bağrını yakacaktır bir gün,
Uğursuzluk getirecektir, bela.

Sakın bir şeyler sezmesin Halife,
Öfkesi burnundadır ya her zaman,
Cafer’inin canına okumasın,
Senin bu en güzide Bermekî’nin
Şu Cafer’in canına okumasın,
Hem de senin canına, ey Prensesim.«

Ama neye yarar bilgece sözler
Aşka düşmüş bir kalbin karşısında?
Bir bebenin inleyişi gibiler
Kan gövdeyi götürürken savaşta,
Sisten kalmış latif bir damla gibi
Alev alev yanmaktayken bir bina,
Bir ışıktır, düşer yalpalayarak
Bordamızdan karanlık okyanusa.

Bir rakkasenin elbiseleridir
Bedenini Prenses’in sarmalayan,
İpek tül uçuşur omuzlarında,
Kolunun altında bir zither, gelir.

Ah, nasıl da kıvırır kollarını,
Kaldırır da şıngırdatır defini,
Ah, ne güzel yaylanır adımları!
Ne hoş çiçek açmış gibi her uzvu!
Yanar, yanar Bermekî ta içinden,
Saklar, kara gözlerini kaçırır.

Yedi sene uçuverip gitmiştir,
Yedi sene, saadetle dopdolu,
Arkasından üç sene, bir beş daha,
Yurdundan olur, savrulur, çaresiz
Dağ bayır gezer Bermekî sülalesi.

Sıska katırlarına binmiş
Ağlamaktan gözü kör anaların,
Kucaklarında çocuklar ağlaşır,
Barınaksız gecede hıçkırıkları.

Bağdat kapısının üstünde bir kuş,
Döner Cafer’in başı üzerinde,
Dalar gelir, sonra da uçar gider,
Yiyeceği bir şey bulamamıştır,
Göz boşluklarında artık sadece
İki küçük örümcekten öteye.

* Halifelik zamanında Bermekîler en eski, en güçlü ve en kalabalık sülalelerden biriydi. Son olarak »Cafer bin Bermek« Halife Harun al-Raşid’in başveziri ve sevgilisi olmuştu. – Halife’nin kız kardeşi Meymune bu güzel ve soylu adama karşı ateşli bir ihtirasa kapıldı ve ona başka hiçbir yoldan yaklaşamayınca rakkase kılığında saraya girdi – Bu buluşmanın neticesi, bir nice yıl gizli kalmış olan bir münasebetin nihayet Halife’nin kulağına ulaşması oldu ve ardından bütün sülalenin yıkımını getirdi. – Cafer ölümle cezalandırıldı, başı Bağdat’ın şehir kapılarından birinin üstünde mızrağa dikildi. Bütün Bermekîler çöle sürüldü, orada açlık ve sefaletin pençesine düştüler.

All meine Rede und jegliches Wort
Und jeder Druck meiner Hände
Und meiner Augen kosender Blick
Und alles was ich geschrieben
Das ist kein Hauch und ist keine Luft
Und ist kein Zucken der Finger
Das ist meines Herzens flammendes Blut
Das dringt hervor durch tausend Thore

كلُّ أقوالي

كلُّ كلماتي

كلُّ لمسةٍ من يدي

كلُّ نظرةٍ حانيةٍ من عينَيَّ

كلُّ ما خطّتْ أناملي

ليسَ نفحةً

ليسَ هباءً

وليسَ مجرّدَ ارتعاشةٍ من أصابعي

إنّهُ دمُ قلبيَ المُتأجّج

يخترقُ ألفَ بوّابةٍ

هر گفته و هر کلامم

و هر فشار دستانم

و هر نگاه نوازشگرم

و هر آنچه بر کاغذ نگاشتم

نه بازدمی است و نه بادهوا

و نه لعزش انگشت ها

این خونِ گداخته­ی دلم است

سرریز  از هزار  دریچه.

All of my speech and each and every word

And every pressing of my hands

And my eyes’ caressing gaze

And everything that I have written

This is no breath and is no breeze

And is no twitching of fingers

This is my heart’s blood all aflame

Flooding through a thousand gates

Translated by Annie Rutherford, with Monika Rinck

Gişt axaftina min û herçî bêje

Û her lêdana destên min

Û awirê min, ku çavan mist dide

Û hemû tişt, ku min nivîsandin

Ne hilma vala û ne baweşîn e ev

Û ne fîtikên pêçîyan

Ev xwîna dilê min e bialav

Ku derdibe ji hezar çavîyan

Her söylediğim ve her bir kelimem

Ve her bir dokunuşu ellerimin

Ve gözlerimin okşayan bakışı

Ve yazageldiğim her ne var ise

Bütün onlar soluk değil, hava değil

Ve parmaklarımın kıpırtısı değil

Bu, Yüreğimin alev alev kanı

Binlerce kapı geçip boy gösterir

O Nacht! du goldgesticktes Zelt!
O Mond! du Silberlampe!
Das du die ganze Welt umhüllst,
Und die du Allen leuchtest!

Wo birgt, in deinen Falten, sich
Die allerreinste Perle?
Wo widerstrahlt dein träumend Licht
Im allerklarsten Spiegel?

O, breite siebenfach um sie
Das schützende Gewinde,
Daß nicht der Jüngling sie erschau,
Auflodere in Flammen,
Daß kein verblühend Weib sie trifft
Mit unheilvollem Auge.

Und milde Lampe, schauend tief
In ihres Spiegels Klarheit,
Erblicktest du ein Bild darin?
Und war es, ach! das Meine?

يا خيمةً مُطرّزةً بالذّهب

تلفُّ العالم

أَيّها القمر

يا قِنديلًا مِنْ فضّةٍ

يشعُّ للجميع!

أَينَ خبّأتَ في ثناياك

أَنقى لؤلؤةٍ

أينَ ينعكسُ نورُك الحالم

في أَصفى المرايا؟

لُفَّ رداءَكَ حولَها

مرّاتٍ سبع

حتّى لا يراها الفتى

فيلتهبَ عِشقًا

ولا تُصيبَها عينُ امرأةٍ ذابلة

بنظرةِ حسَد.

وأنتَ أَيُّها القنديلُالطّيب

المُتمعّنُ في صفاءِ مرآتِها

هل رأيتَ صورةً هناك

وهل كانت... آه!

صورتي أنا؟

ای شب! ای خیمه زرکوب!

ای ماه! ای فانوس سیمگون!

تویی که بالاپوش تمام عالمی٬

تویی که نور بر همه می­تابانی!

کجا نهان شده، لابلای کدام تاب و شکنت

آن مروارید ناب ؟

کجا باز می­تابد نور خیال­انگیزت

در آن زلال­ترین آینه؟

آه هفت بار گِردش بپیچان

پرده­های امان­بخشت را،

مباد که نگاه مرد جوان صیدش کند،

و زبانه کشد در شعله­ها٬

مباد گرفتار شوری چشم زنی شود

در آستانه­ی دلمردگی .

و ای فانوس کم­سو که نگاه ژرف می­کنی

به زلالی آینه­اش

عکسی در آن می­بینی؟

نکند٬ وای! عکس من است  در آن؟

Oh night! you gold embroidered tent!

Oh moon! you silver lantern!

That you enfold the world itself

And shine for everybody!

Amongst your folds, where sits, disguised,

The pearl, the very purest?

Your dreaming light, where does it shine

Inside the brightest mirror?

Oh, cast around it, sevenfold,

The wreath that gives protection,

That not the youth lay eyes on it

And all flare up in blazes,

That no decaying wife meet it

With her gaze full of evil.

And, gentle light, now looking deep

Into its mirror’s brightness,

Did you behold an image there?

Was it, alas! my likeness?

Translated by Daniel Falb, with Annie Rutherford

Şevê! Konê bi tevna zêrînê!

Heyvê! Lê çiraya zîvînê!

Tuyê ku cîhanê gişt dipêçe,

Û tuya ku tev ronî dike!

Kîjan nihomê te vedişêre

Wê dura herî pak û paqij?

Ji ku tê sîtava te ya xewnî

Di wê neynika herî pak da?

Binixême dora wê heft caran

Raxe serê sîwana starê,

Ne ku çav pê bikeve nûciwan

Û agir berde giyanê xwe,

Ne ku rastî wê bê pîrejinek

bi wî çavê xwe yê bêwayîk.

Û çiraya ronnerm, bi nêrîna

Kûr li pakîya neynika wê,

Gelo çavê te qet bi wêneyekî ket?

Û ew wêne, weyla! yê min bû?

Şevê! Konê bi tevna zêrînê!

Heyvê! Lê çiraya zîvînê!

Tuyê ku cîhanê gişt dipêçe,

Û tuya ku tev ronî dike!

Kîjan nihomê te vedişêre

Wê dura herî pak û paqij?

Ji ku tê sîtava te ya xewnî

Di wê neynika herî pak da?

Binixême dora wê heft caran

Raxe serê sîwana starê,

Ne ku çav pê bikeve nûciwan

Û agir berde giyanê xwe,

Ne ku rastî wê bê pîrejinek

bi wî çavê xwe yê bêwayîk.

Û çiraya ronnerm, bi nêrîna

Kûr li pakîya neynika wê,

Gelo çavê te qet bi wêneyekî ket?

Û ew wêne, weyla! yê min bû?